Jakie zadania pojawiają się w etapie wczesnej dorosłości?
Ten czas, (stadium szóste) konfrontuje jednostkę z kryzysem o biegunach intymność vs izolacja, w wyniku prawidłowo rozwiązanego kryzysu pojawia się miłość. W okresie tym głównym zadaniem rozwojowym jest znalezienie własnego miejsca w systemie relacji społecznych, w których osoba żyje. Najważniejszym celem jest osiągnięcie tożsamości, która umożliwi wypełnianie zadań przypadających na ten okres życia człowieka. Młody dorosły, który ukształtował już swoją tożsamość jest gotowy do tworzenia świadomych związków przyjacielskich i przede wszystkim partnerskich, małżeńskich. Intymność według E. H. Eriksona (Sęk, 1998, s 63) jest to zdolność do pełnego, otwartego i bliskiego zarazem kontaktu z drugą osobą przy pełnym zachowaniu tożsamości własnej i tożsamości drugiej osoby. Dojrzałe związki intymne są możliwe tylko wówczas, gdy człowiek ma ukształtowane poczucie własnej tożsamości, co było centralnym zadaniem poprzedniego okresu rozwojowego. Trudności w rozwiązywaniu wyzwań stojących przed jednostką w tym stadium dają w efekcie zaburzenia w tworzeniu się tożsamości, poczucie izolacji i pozostawania poza głównym nurtem aktywności istotnych dla człowieka w tym momencie życia lub nieumiejętność godzenia różnych ról społecznych i zawodowych (Harwas-Napierała, Trempała, 2000, s. 205).
Jakie zadania pojawiają się w etapie średniej dorosłości?
Etap średniej dorosłości (siódme stadium) dotyczy konfliktu: generatywność vs stagnacja, a efektem rozwiązania kryzysu jest troska. W tej fazie rozwojowej dochodzi do konfrontacji pomiędzy życiodajnością, określaną jako generatywność, twórczość lub produktywność a stagnacją, czyli biernością, zastojem i impasem. Na życiodajną produktywność tej fazy składa się zdolność do kreatywnego tworzenia i konstruktywnego życia. Przeciwieństwem życiodajności i generatywności jest stagnacja, która pojawia się, gdy zachwiana zostaje zdolność do kreatywnej i twórczej działalności. Stagnacja prowadzi do poczucia frustracji, a nawet bezsensu, która jednak na optymalnym poziomie jest pozytywnym ponieważ może prowadzić do podjęcia pożądanych zmian w życiu.
Jak dorosłość definiuje się z perspektywy terapii schematu?
Dorosłość z perspektywy terapii schematu (III fala terapii CBT) odzwierciedla się w tak zwanym trybie Zdrowego Dorosłego- to styl funkcjonowania, do którego w procesie psychoterapii dążymy. Warto go dostrzegać, wzmacniać w sobie, ponieważ to najbardziej adaptacyjny, zdrowy właśnie i satysfakcjonujący sposób funkcjonowania.
Tak definiowane są następujące wymiary/cechy Zdrowego Dorosłego:
- Metaświadomość: umiejętność zatrzymania się i obserwowania z pewnego dystansu swojego doświadczenia;
- Wewnętrzna łączność: empatyczny, uprawomocniający kontakt z różnymi częściami siebie, pełen akceptacji i współczucia;
- Realistyczna ocena: umiejętność bazowania na faktach, konfrontowania swoich przekonań itp. z rzeczywistością, poszukiwania realistycznego i pragmatycznego oglądu sytuacji;
- Odpowiedzialność i wpływ: branie odpowiedzialności za własne zachowania, nawet jeśli jest to bolesne; wewnętrzne poczucie kontroli, uporządkowanie, zdrowe zdyscyplinowanie;
- Asertywność i wzajemność: zdolność do wyrażenia siebie, bronienia swojego stanowiska z zachowaniem szacunku wobec innych i z przyznawaniem innym tych samych praw, co sobie;
- Tożsamość: poczucie spójnego i stabilnego ja, ugruntowanego w kluczowych wartościach i znajomości siebie;
- Poczucie sensu i nadzieja: umiejętność odnajdowania nadziei i sensu, nawet w bardzo trudnych sytuacjach; wiara w potencjalnie pozytywny sens bolesnych doświadczeń;
- Dzielenie się dobrem: zaangażowanie w prospołeczne działania bez samopoświęcenia, bez chęci wzmocnienia samooceny, z chęci podzielenia się czymś, co mamy dobrego.
Bibliografia:
Dr Maria Jankowska, Akademia Pedagogiki Specjalnej, Warszawa. Sposoby rozwiązywania kryzysów w teorii psychospołecznego rozwoju E. H. Eriksona w aspekcie rozwoju człowieka i zdrowia psychicznego oraz zaburzeń w rozwoju.
