Jak wygląda diagnoza?
Proces diagnostyczny jest kilkuetapowy. Diagnozę w kierunku ASD stawia zespół doświadczonych specjalistów, przy użyciu odpowiednich pomocy diagnostycznych. Pierwsze spotkanie, czyli wywiad, konsultację z Rodzicem bez Dziecka, przeprowadza psycholog. Zbiera na tym spotkaniu również wszelkie potrzebne dokumenty – opinie z placówek, od innych specjalistów, wyniki badania słuchu, aktualne badanie intelektu – jeśli brak – zleca do zrobienia u nas w placówce.
2 spotkanie – indywidualne z diagnostą według zalecenia psychologa – może być to spotkanie z psychologiem, z neurologopedą, z fizjoterapeutą, w zależności od wyniku pierwszego spotkania. Może być to również od razu spotkanie z diagnostą ADOS-2/
3 spotkanie – ADOS – spotkanie z psychologiem.
4 spotkanie – psycholog i psychiatra spotkanie w zespole i przekazanie diagnozy.
Dlaczego wczesne wykrywanie autyzmu jest ważne?
Autyzm jest rozpoznaniem stawianym coraz częściej. Przyczyny takiego stanu rzeczy są różne i bardzo złożone. Tak czy inaczej, rosnąca liczba dzieci z ASD stanowi istotne wyzwanie społeczne, związane ze znacznie większymi potrzebami w zakresie profesjonalnego, wczesnego diagnozowania, terapii, pomocy i rehabilitacji oraz „prowadzenia” dzieci przez cały okres edukacji i wprowadzania w życie dorosłe. Bardzo ważne jest zapewnienie odpowiedniego wsparcia rodzinom dzieci z ASD. Istnieją badania, które pokazują, że poziom stresu u rodziców dzieci z ASD jest znacznie większy niż u rodziców dzieci z innymi zaburzeniami wieku rozwojowego. Spowodowane jest to przede wszystkim problemami związanymi z diagnozą, lękiem o przyszłość dziecka, brakiem akceptacji dziecka przez otoczenie i małym wsparciem społecznym. Rodziny dzieci z autyzmem nie otrzymują wystarczającej pomocy i zazwyczaj to rodzice są pozostawiani sami sobie z ogromną odpowiedzialnością za organizowanie i prowadzenie pomocy dla dziecka.
Bardzo ważna dla zrozumienia istoty zaburzeń ze spektrum autyzmu jest świadomość, że są to zaburzenia neurorozwojowe, więc ich objawy są obecne od wczesnego dzieciństwa. Nie muszą być one zauważalne w pełni aż do momentu, w którym oczekiwania społeczne zaczynają przerastać możliwości dziecka. Co więcej, systematyczne wsparcie w postaci odpowiedniej terapii i edukacji może spowodować, że deficyty nie będą tak zauważalne w późniejszym życiu dziecka. Wiadomo również, że jednym z najczęściej stwierdzanych wskaźników zmian zachodzących w procesie wczesnej interwencji terapeutycznej w odniesieniu do dzieci z autyzmem są wyższe możliwości intelektualne.
Aktualny stan wiedzy o zaburzeniach ze spektrum autyzmu jest przyczyną coraz wcześniejszego diagnozowania tego zaburzenia u dzieci. Wiadomo już jak istotna jest wczesna interwencja terapeutyczna dla późniejszego rozwoju osób z autyzmem. Badacze analizujący wczesny rozwój dzieci, u których w późniejszym okresie życia wystąpiły objawy autyzmu, wskazują że już w 1. r.ż. wyodrębnić można szereg zachowań, które sygnalizować mogą zwiększone ryzyko rozwoju ASD. Wiele z nich dotyczy nietypowego rozwoju zdolności tworzenia wspólnego pola uwagi. Taka zdolność, zaburzona u dzieci z autyzmem, wydaje się poprzedzać komunikację językową z innymi osobami i ma kluczowe znaczenie dla dalszego rozwoju interakcji społecznych.
Diagnozę autyzmu, szczególnie u małych dzieci, zawsze stawia zespół specjalistów, złożony z psychiatry dziecięcego, psychologa, logopedy. Zespołowe formułowanie diagnozy zwiększa jej trafność. Warto pamiętać, że diagnoza jest procesem kilkuetapowym i składa się z pogłębionego wywiadu rozwojowego z rodzicami oraz kilkuetapowej obserwacji dziecka.
Diagnoza ADOS-2
Narzędzie diagnostyczne – ADOS-2 do diagnozy zaburzeń ze spektrum autyzmu dzieci od 12 miesiąca życia i osób dorosłych to tzw. złoty standard diagnozy autyzmu na świecie. ADOS-2 jest wystandaryzowanym protokołem bezpośredniej obserwacji, składającym się z pięciu modułów zróżnicowanych pod względem wieku i rozwoju językowego pacjenta. Posiada wysokie i bardzo wysokie właściwości psychometryczne. Zastosowanie badania ADOS-2 pozwala na postawienie bardziej wiarygodnej diagnoz. Specjalista nie musi już opierać się na ogólnym „wrażeniu”. Ma do dyspozycji zestaw prób, na podstawie których ocenia obserwowane zachowanie według określonych wytycznych. Bateria służy również do oceny postępów w trakcie terapii oraz do wyznaczania mocnych i słabszych stron pacjenta. Uwaga – do przeprowadzenia rzetelnej diagnozy przy użyciu ADOS -2 potrzebny jest wykwalifikowany i doświadczony specjalista, aby mogł odpowiednio ocenić zachowania badanego. Diagnoza ASD nigdy nie polega tylko na badaniu ADOS-2, zawiera przede wszystkim dokładny, szczegółowy wywiad oraz inne próby i testy diagnostyczne,metody kwestionariuszowe.
Jak wygląda badanie? – ADOS-2
Diagnosta wybiera jeden z modułów, najbardziej dostosowany do wieku i umiejętności językowych uczestnika badania. Każdy moduł zawiera szereg prób, mających na celu wywołanie u uczestnika badania jak najbardziej naturalnej interakcji określonych zachowań, ważnych z punktu widzenia diagnostyki zaburzeń ze spektrum autyzmu. W szczególności narzędzie ADOS-2 umożliwia badanie nieprawidłowości charakterystycznych dla ASD w sferach komunikacji społecznej, zabawy oraz ograniczonych i powtarzalnych zachowań. Każdy moduł obejmuje zestaw prób umożliwiających obserwację nieprawidłowości charakterystycznych dla zaburzeń ze spektrum autyzmu. Diagnoza przy użyciu ADOS 2 pozwala zebrać informacje na podstawie których dokonywana jest ocena zaobserwowanych nieprawidłowości charakterystycznych dla zaburzeń ze spektrum autyzmu oraz planowana jest indywidualna terapia dziecka.
Kto może przeprowadzać badanie?
Diagnozę narzędziem ADOS 2 przeprowadza certyfikowany diagnosta, przeszkolony w kierunku badania oraz interpretacji uzyskanych danych. Szkolenie pozwala na zapoznanie się z narzędziem oraz systemem kodowania odpowiedzi, dzięki któremu wyniki uzyskane w badaniach ADOS-2 na całym świecie są porównywalne.
