Zaburzenia psychotyczne

Najważniejsze objawy charakterystyczne dla zaburzeń psychotycznych

• Urojenia to utrwalone przekonania niepoddające się zmianom, mimo przytaczania dowodów błedności. Ich tematyka jest różna ( prześladowcze, odnoszące, wielkościowe, somatyczne, religijne). Najczęstsze są urojenia prześladowcze (przekonanie, że ktoś, jakaś organizacja lub inna grupa szkodzi, nęka itp. ) Częste są też urojenia odnoszące (przekonanie, że pewne gesty, wypowiedzi, sygnały z otoczenia są kierowane do pacjenta). Spotyka się też urojenia wielkościowe (przekonanie o własnych ponadprzeciętnych zdolnościach, posiadaniu ogromnych bogactw lub wielkiej sławy) i urojenia zakochania (fałszywe przekonanie, że jest się kochanym przez kogoś). Treść urojenia nihilistycznego odnosi się do przekonania o znikaniu lub ostatecznym zniknięciu jakiegoś fragmentu rzeczywistości (mnie, bliskich, ludzi, świata, kosmosu), a urojenia somatycznego  – do spraw zdrowia i czynności narządów ciała.
• Omamy to objawy podobne do spostrzegania, ale powstają bez zewnętrznego bodźca działającego na narząd zmysłu. Omamy są wyraźne i realistyczne, pod względem intensywności  i oddziaływania nie różnią się od normalnych spostrzeżeń.  Nie podlegają kontroli woli. Dotyczą każdego narządu zmysłu. W schizofrenii i zaburzeniach pokrewnych najczęstsze są omamy słuchowe. Przeważnie są to głosy osób znanych lub nieznanych. W odbiorze wyraźnie odróżniają się od własnych myśli. Omamy występują zwykle przy jasnej świadomości. Za normalne uważa się omamy pojawiające się w trakcie zasypiania (omamy hipnagogiczne) i budzenia się (omamy hipnopompiczne). W pewnych kulturach omamy należą do normalnego rytuału religijnego.
• Dezorganizacja myślenia (mowy) – wnioskuje się o tym na podstawie wypowiedzi.  Osoba może zbaczać z tematu, zmieniać temat wypowiedzi. Odpowiedzi mogą mieć tylko luźny związek lub nie mieć żadnego związku z treścią pytania (oderwanie, uskokowość myślenia). Rzadko dezorganizacja mowy jest tak głęboka, że przypomina  to dezorganizację mowy w afazji receptywnej (niespójność myślenia, “sałata słowna”). Łagodna dezorganizacja mowy jest zjawiskiem dość częstym i nieswoistym , dlatego za objaw psychopatologiczny uznaje się takie jej nasilenie, które wyraźnie zakłóca efektywną komunikację.
• Znacznie zdezorganizowane zachowanie ruchowe (włącznie z katatonią) – zachowanie katatoniczne wyraża się znacznym ograniczeniem interakcji z otoczeniem. Zmiany charakteryzują się takimi objawami jak opór wobec poleceń, utrzymywanie sztywnej, nieprawidłowej  i nienaturalnej pozycji ciała, całkowity brak wypowiedzi i ruchów.  Obecnie przyjmuje się, że objawy katatoniczne są nieswoiste i mogą występować w różnych zaburzeniach psychicznych oraz w różnych stanach ogólnomedycznych.

Źródło: Kryteria diagnostyczne zaburzeń psychicznych, wydanie piąte, Text Revision DSM-5-TR, Redakcja wydania polskiego Piotr Gałecki