Zaburzenia nastroju to problem dotykający coraz większą grupę dzieci i młodzieży. Szczyt zachorowań przypada na 15-19 rok życia.Najważniejsze zaburzenia, które mogą wystąpić u dzieci i młodzieży to, wg ICD-10:
- Epizod depresyjny
- Zaburzenia depresyjne nawracające
- Zaburzenia dystymiczne
- Depresyjne zaburzenia zachowania
Dodatkowo w DSM 5:
- Dezorganizujące zaburzenie dysregulacji emocji (z napadami złości i rozdrażnieniem)
- Przedmiesiączkowe zaburzenie dysforyczne
Rozpowszechnienie
W przypadku dzieci depresja występuje rzadziej niż w przypadku nastolatków. W przypadku dzieci tak samo często chorują chłopcy, jak dziewczęta. W okresie dojrzewania gwałtownie rośnie częstość zachorowania na depresję. Pierwszy w życiu epizod depresji występuje najczęściej między 11. a 15. rokiem życia, przy czym właśnie w 11. i 15. roku życia można zaobserwować wyraźny wzrost liczby zachorowań. W okresie dojrzewania (i w dorosłości) dziewczęta chorują częściej. Ta przewaga zachorowań wśród nastolatek zaczyna być wyraźna około 13. roku życia (między 12.a 15.). Na początku dorosłości kobiety chorują na depresję już dwa razy częściej niż mężczyźni. Na podstawie przeprowadzonych badań możemy szacować, że około 70% nastolatków doświadczy nawrotu depresji w ciągu następnych pięciu lat .
Objawy depresji
W okresie dzieciństwa i adolescencji objawy kliniczne depresji mogą być bardzo zróżnicowane na różnych etapach rozwojowych, może to być:
- Obniżenie nastroju -labilność, drażliwość, uczucie ogromnego przygnębienia, smutku – utrzymuje się dłużej niż tzw. chandra. Depresję rozpoznajemy gdy trwa przynajmniej dwa tygodnie nieprzerwanie, ale mogą też w tym czasie zdarzać się momenty lepszego samopoczucia. Pojawić się może poczucie braku sensu, poczucie, że życie straciło swój urok. Kolejnym objawem może być nastrój dysforyczny -drażliwość i łatwe wpadanie w złość są częstymi objawami depresji, zwłaszcza u młodzieży i dzieci.Nastrój drażliwy (czyli mieszanina smutku i złości) jest bardziej powszechny wśród nastolatków niż nastrój obniżony, tak jak to ma miejsce u osób dorosłych. Im bardziej drażliwy jest nastolatek, tym trudniej może mu być w relacjach. Drażliwość i złość mogą odstraszać innych, powodować konflikty z rodzicami i nauczycielami, w związku z czym negatywnie wpływają na relacje.
- Anhedonia -utrata możliwości odczuwania przyjemności, cieszenia się z tego, co do tej pory sprawiały radość. U nastolatków – często rodzice mówią, że dzieci są leniwe, myląc to zachowanie z objawem depresji, dzieci zalegają w łóżku, nic im się nie chcę, siedzą na YT” Uwaga – nie jest prawdą, że nastolatek z depresją nigdy nie odczuwa przyjemności- nastolatek może doświadczać chwil radości, zadowolenia będąc w depresji
- Obniżenie napędu psychoruchowego- nadmierne zmęczenie, poczucie chronicznego zmęczenia, brak sił do działania, zaburzenia pamięci, koncentracji, poczucie niesprawności intelektu, spowolnienie tempa myślenia
- Zaburzenia rytmów biologicznych, zmiana sposobu myślenia – myślenie negatywne; poczucie beznadziejności i spadek zaufania lub szacunku do siebie; nadmierne poczucie winy; nawracające myśli o śmierci lub samobójstwie; zaburzenia snu; wahania wagi i apetytu; zaburzenia koncentracji; pobudzenie lub zahamowanie.
Maski depresji
Maski depresji to objawy najczęściej obserwowane w warstwie zachowania wynikające z obniżenia nastroju. Są sposobami nastolatka na radzenie sobie ze smutkiem. Należą do nich:
- nadużywanie substancji psychoaktywnych
- spędzanie dużej ilości czasu w internecie
- anoreksja (odmowa jedzenia)
Często rozpoznanie, że dzieje się coś złego, ułatwiają te objawy depresji, które wiążą się ze zmianą zachowania dziecka. Wiele nastolatków dostrzega u siebie powyższe objawy,ale z różnych powodów nie kojarzy ich z depresją. Szukają różnych, niekoniecznie bezpiecznych, sposobów na zagłuszenie złego samopoczucia. Wtedy otoczeniu – rodzicom i nauczycielom – bardzo łatwo jest skupić się wyłącznie na problemowym czy niebezpiecznym zachowaniu, zamiast szukać jego przyczyny.
Trzy powody, dla których trzeba leczyć depresję
Objawy depresji powodują pogorszenie funkcjonowania nastolatków w większości ważnych sfer życia – w szkole, w rodzinie, w relacjach społecznych czy intymnych. Bardzo trudno jest im potem wrócić do poprzedniego poziomu funkcjonowania.
Poważna depresja może stać się przyczyną dodatkowych problemów, na przykład uzależnień. Depresyjne nastolatki (zwłaszcza dziewczęta) są dużo bardziej narażone na uzależnienie niż dorosłe osoby z depresją. Istnieje spore prawdopodobieństwo, że uzależnienie przetrwa do okresu dorosłości.
Depresja jest chorobą nawracającą – jeśli nie jest leczona, rośnie ryzyko pojawienia się kolejnych epizodów, również w życiu dorosłym.
