Odpowiadając jednym zdaniem, najbezpieczniejsze i najtrafniejsze będzie określenie: “to zależy”.
Czas trwania terapii zależy od różnych czynników. Najistotniejszymi będzie cel jaki zostanie postawiony przez klienta wspólnie z terapeutą oraz nurt, w którym pracuje terapeuta.

Cele terapii jednak w dużej mierze zależą od nurtu. Całościowo patrząc, celem terapii jest poprawa funkcjonowania klienta. Niektóre źródła podają, że finalnym efektem jest aż zmiana osobowości i w tym upatrują jej celu. Patrząc nieco konkretniej, celem może być np. przebudowa systemu przekonań pacjenta dotyczących min. siebie, otaczającego świata, itd.
W nurcie psychodynamicznym i psychoanalitycznym celem terapii jest dotarcie do nieuświadomionych przyczyn konfliktów wewnątrzpsychicznych, a następnie przepracowanie ich wraz z terapeutą.
W przypadku terapii behawioralnej, celem będzie usunięcie konkretnego objawu, jak np. reakcja lękowa na dany bodziec. Tutaj, w teorii, usunięcie objawu będzie równoznaczne z usunięciem zaburzenia (problemu), z którym zgłasza się klient.
Celem terapii systemowej natomiast będzie poprawa funkcjonowania systemu rodzinnego, terapii par – poprawa relacji oraz komunikacji w związku. Idąc dalej, celem terapii uzależnień jest praca nad zrozumieniem samego uzależnienia oraz utrzymaniem abstynencji. Jednak warto podkreślić, że terapie uzależnień muszą dostosować cele do indywidualnych potrzeb i historii klienta. Nawet akceptowalnym celem może być, jako przykład, kontrolowane spożywanie alkoholu.
Można powiedzieć, że dobór nurtu terapii zależy w dużej mierze od problemu, który wymaga przepracowania.

Z praktycznego punktu widzenia jednak klienci zgłaszają się z różnymi problemami, z których każdy wymaga indywidualnego podejścia. Na początku trwania terapii ustala się cel (najczęściej pierwotny, często pojawiają się nowe). Wynika on nie tylko z samego problemu lub problemów, ale także nurtu w którym pracuje terapeuta i stosowanych przez niego technik oraz stylu pracy.

Terapia skoncentrowana na rozwiązaniach

Za najkrótszą terapię uznać można terapię skoncentrowaną na rozwiązaniach. Opiera się na stosowaniu technik terapeutycznych do rozwiązania bieżącego, z reguły nagłego, problemu klienta. Możemy do nich zaliczyć przykładowo świeżo przebytą traumę, depresję poporodową, lub inne sytuacje w reakcji na które stan psychiczny oraz funkcjonowanie klienta uległo pogorszeniu. Terapia taka trwa kilka do kilkunastu spotkań i skupia się przede wszystkim na samej sytuacji problemowej, niż na historii życia pacjenta.

Za relatywnie krótką terapię uważa się terapię behawioralną, która również, w teorii, skupia się na jednym problemie, np. na usunięciu objawu psychopatologicznego. W przypadku agorafobii, lęku społecznego lub innej fobii specyficznej celem będzie usunięcie objawu pod postacią reakcji lękowej na konkretny bodziec. W teorii, osiągnięcie takiego celu jest osiągalne w relatywnie krótkim czasie, jak niektóre źródła podają: już od 10-15 spotkań.
Aby to jednak było możliwe konieczna jest bardzo duża motywacja oraz determinacja ze strony klienta, regularne spotkania (niekiedy częściej niż raz w tygodniu) i oczywiście, skupieniu się tylko i wyłącznie na jednym objawie. Należy tu zaznaczyć, iż jednym z założeń terapii behawioralnej jest koncepcja, że usunięcie objawu usuwa zaburzenie (problem). Nie zawsze jednak jest możliwość podejścia do problemu w ten sposób. Jeden objaw, niestety, stosunkowo rzadko możemy traktować jako samodzielny byt, jest raczej elementem składającym się na całość funkcjonowania osoby.
Czas trwania terapii uzależnień również jest zależny od kilku czynników. W trybie stacjonarnym jest to standardowo okres około dwóch miesięcy.

Jednak istnieją także zamknięte ośrodki terapeutyczne oraz ośrodki dzienne, które proponują programy trwające przez okres miesiąca, trzech miesięcy, pół roku lub nawet rok. Wszystko zależne od stanu zdrowia psychicznego i somatycznego, klienta, substancji, od której jest uzależniony, jego preferencji oraz możliwości.

Terapia indywidualna

W kwestii terapii indywidualnej, długoterminowej, niezależnie od nurtu czas terapii wiele źródeł uśrednia do około 2-3 lat. W założeniach psychodynamiki i psychoanalizy psychoterapia jest procesem długotrwałym, wymagającym wiele pracy po stronie zarówno klienta, jak i terapeuty. Bez względu na nurt, istotny element, który również posiada znaczenie to relacja terapeutyczna, czyli związek między klientem a terapeutą.

Badania z 2001 roku wykazały, iż relacja terapeutyczna ma w około 30% wpływ na sukces terapii, czyniąc ją jednym z najistotniejszych czynników.
Relacja opiera się na wzajemnym zaufaniu, szacunku i zrozumieniu. Jak pewnie łatwo się domyślić, stworzenie jej też nie dzieje się w przeciągu dwóch, czy trzech spotkań. W przypadku terapii długoterminowej superwizorzy sugerują zakładać czas budowania relacji jako od 10 spotkań wzwyż. Dlatego warto pamiętać, że choć do nurtu poznawczo-behawioralnego przypięto łatkę względnie krótkiej terapii, to odnosi się ona tak naprawdę do pracy stricte behawioralnej, na pojedynczym objawie, a terapię poznawczą również należy traktować jako proces trwający w skali 2-3 lat.

Podsumowując: czas trwania terapii będzie zależny od kilku czynników.

Przede wszystkim od celu. Czy będzie on złożony, a do życia i funkcjonowania klienta wymagane będzie całościowe podejście, czy cel będzie opierał się na jednym, konkretnym problemie, jak lęk lub sytuacja kryzysowa. Cel w pewnym stopniu narzuci wybór nurtu. Będzie to terapia skoncentrowana na rozwiązaniach (kilka spotkań), czy będzie to nurt behawioralny i praca nad konkretnym objawem/problemem. Może też to być terapia odwykowa, systemowa lub par, czy indywidualna “długoterminowa” (od 2 lat wzwyż).

Piotr Kochański, psycholog, psychoterapeuta

Źródła: Gałecki, P., 2022. Psychiatria. 1st ed. Wrocław: Edra Urban & Partner, p.413.