Drodzy Rodzice i Nauczyciele, zapewne niektórzy z Was doświadczyli w procesie wychowawczym/ swojej pracy kontaktu z dzieckiem zdolnym. Warto wiedzieć, że do pełnego rozwoju wybitnych uzdolnień konieczna jest równowaga między zdolnościami poznawczymi, twórczymi i motywacyjnymi. Często obserwuje się brak takiej równowagi, stąd na przykład duża popularność warsztatów kreatywności dla dzieci zdolnych. Badania pokazują, że wysokiemu poziomowi inteligencji ogólnej nie zawsze towarzyszy wysoki poziom zdolności twórczych. Nierównowaga pomiędzy czynnikami poznawczymi, twórczymi i motywacyjnymi (zaangażowanie), często jest przyczyną braku osiągnięć u osób, które jako dzieci były uważane za wybitnie zdolne. Pamiętajmy, że sama inteligencja w popularnym rozumieniu nie wystarcza do przekucia umiejętności w sukces. Okazuje się, że istnieją pewne cechy, które – skompilowane z wysokim poziomem inteligencji, mogą uprawdopodabniać osiągnięcia w jakiejś dziedzinie. Są to: wytrwałość w dążeniu do celu, potrzeba osiągnięć, zaufanie do własnych możliwości i wolność od poczucia niższości. Brak wyżej wymienionych może pozbawić osiągnięć dzieci wyjątkowo zdolne.
Poniżej zamieszczam dziesięć cech wybitnie zdolnego dziecka (na podstawie opracowania E. Nęcka):
- Ciekawość poznawcza – jest to cecha każdego dziecka, jednak dzieci wybitnie zdolne są zazwyczaj szczególnie dociekliwe. Są żywo zainteresowane zagadnieniami „globalnymi”, abstrakcyjnymi, np. pochodzeniem świata, naturą człowieka.
- Spostrzegawczość – dziecko zdolne ma tendencję do zauważania najdrobniejszych szczegółów, ale dostrzega też bardzo subtelne różnice między obiektami, ideami.
- Zainteresowania – są bardzo szerokie, w wybranych dziedzinach niezwykle pogłębione. Dotyczą zwykle poważnych i „dorosłych” spraw oraz problemów.
- Słownictwo – dziecko wybitnie zdolne bardzo szybko uczy się nowych słów, zazwyczaj bezbłędnie je rozumie, nie popełnia błędów, dobrze różnicuje znaczenie pojęć.
- „Połykanie lektur” – dziecko wybitnie zdolne czyta zazwyczaj bardzo szybko, co przekłada się na dużą liczbę przeczytanych lektur. Dziecko zdolne czyta nie tylko szybko, ale też ze zrozumieniem. Potrafi zreferować czytane treści.
- Wyobraźnia- dzieci wybitnie zdolne mają dużą łatwość uruchamiania wyobrażeń. Dotyczy to wyobraźni odtwórczej, powielającej poprzednie spostrzeżenia, ale zwłaszcza wyobraźni twórczej, prowadzącej do powstawania nowych pomysłów.
- Koncentracja i wytrwałość – uwaga zdolnego dziecka działa bardzo skutecznie, co ułatwia długotrwałą koncentrację i zwiększa odporność na zmęczenie.
- Samokrytycyzm – wybitnie zdolne dziecko stawia sobie bardzo wysokie wymagania. Jest samokrytyczne i ciągle niezadowolone z własnych osiągnięć.
- Dojrzałość – dzieci zdolne często dorównują dorosłym poziomem prowadzonej rozmowy. Wysławiają się w sposób typowy dla dorosłych, nie zadowalając się w dyskusji argumentami nieuzasadnionymi.
- Żwawość intelektualna – dziecko zdolne popada szybko w stan ekscytacji nowym problemem, czerpiąc przyjemność z jego rozwiązywania. Nie zna stanu apatii w sferze poznawczej.
Bibliografia:
- Nęcka E., 2002, Geneza, struktura, funkcje. GWP

Magdalena Krzyżak