Jak poprzez zabawę rozwijać relację z dzieckiem?

Czas kwarantanny to dla wielu dzieciaków niepowtarzalna okazja, by trochę częściej pobyć z rodzicami i wciągnąć ich w ciekawe zabawy. Rodzice też mogą na tym wiele „zyskać” – nadrobić czas ze swoimi pociechami oraz  zacieśnić więzi z dzieciakami. Wiemy, że wejście w tryb zabawowy i aktywne, zaangażowane uczestnictwo w dziecięcym świecie to czasem niełatwe zadanie :). Nasza wspaniała psycholog, Ola Soczumska, przygotowała dla Was ciekawe wskazówki, jak poprzez zabawę rozwijać relację z dzieckiem.

Wspólna zabawa i dzielenie się emocjami stanowią istotną podstawę dla relacji między dzieckiem a rodzicem. Poprzez takie aktywności, takie jak wspólna zabawa, współuczestnictwo w emocjach oraz wzajemne dzielenie się nimi, kształtuje się więź oparta na zaufaniu, współpracy i poczuciu bezpieczeństwa. Zabawa jest nie tylko formą aktywności, ale również doskonałym polem do nauki. Dzieci uczestnicząc w niej, rozwijają umiejętności współpracy, zdolności do rywalizacji i umiejętność dochodzenia do kompromisów. Zabawa kształtuje umiejętności społeczne, takie jak proszenie, dziękowanie czy odmawianie. Do dziecięcych zabaw należy zabawa w naśladowanie, odgrywanie pewnych ról, na przykład zabawa ,,w dom”, ,,u lekarza”, ,,w sklepie”. Udawanie kogoś innego w zabawie wymaga wczucia się w daną osobę. Niezbędne jest poczucie, że właśnie tę osobę chcę naśladować, wybranie i przyjęcie roli konkretnej osoby i modelowanie jej zachowania. W zabawie ważna jest wyobraźnia, która może być twórcza lub odtwórcza. Ten pierwszy rodzaj wyobrażeń jest związany z tworzeniem własnej perspektywy, natomiast wyobrażenia odtwórcze wynikają z zapamiętania i wiernego odgrywania tego co dziecko doświadczyło.

Jak zacząć?

Nawiązując relację emocjonalną z dzieckiem warto rozpocząć od włączenia się w zabawę, którą ono aktualnie się zajmuje. Bycie z dzieckiem podczas zabawy wyklucza korzystanie z mediów, telefonu, czy innych zewnętrznych rozpraszających bodźców. Jest to inny rodzaj przebywania z dzieckiem, inny od bycia dla niego, czy bycia przy nim. To aktywne podążanie za dzieckiem, uważność skierowana wobec niego tu i teraz. Dziecko wybierając sposób zabawy bazuje na swoich preferencjach. Biorąc udział w działaniu, które dla niego jest przyjemne, sprawisz, że zacznie ono ukierunkowywać swoją uwagę na Ciebie, na to jakie reakcje emocjonalne Ci towarzyszą, jak wyrażasz mimiką, gestykulacją to, co czujesz będąc z nim. Doświadczanie wspólnej zabawy rodzi swego rodzaju nową interakcję, wolną od wymagań, stawiania poleceń, moralizowania i ostrzegania, a także od oceniania i krytykowania. Zabawa taka powinna rozwijać otwartość i chęć komunikacji.

Jak to zrobić?

W tym celu  w zabawie wykorzystywane są wyobrażenia ukierunkowane. Pomagają one w zaspokojeniu potrzeb dziecka, panowaniu nad ciałem oraz tworzeniu strategii radzenia sobie. Wyobrażenia mogą być relaksujące, odnoszące się do wielu zmysłów. Tworząc przyjazną przestrzeń prosimy dziecko, aby pomyślało o czymś przyjemnym. Może to być spacer na polanie, gdzie rosną drzewa, słychać szum płynącej rzeki, śpiew ptaków. Prowadzimy dziecko w świat wyobrażeń, ukierunkowując jego zmysły na wrażenia poprzez zadawanie pytań: ,,Jakie zapachy odczuwasz w tym miejscu? Co jeszcze Cię tutaj otacza? Czy są tutaj inni ludzie? Jaka jest pogoda? Jak się tutaj czujesz?”. Dzieci potrzebują takich sugestii, aby móc wyzwolić swoje twórcze skojarzenia. Następnie, mogą narysować całą scenerię, którą sobie wyobrazili.

Innym sposobem wykorzystania wyobraźni dziecka, a zarazem poznania jego potrzeb jest zaproponowanie mu, aby usiadło na magicznym dywanie, który może polecieć tam, gdzie ono tylko zechce. To dziecko kreuje wymyśloną rzeczywistość, dorosły może mu pomóc zadając pytania: ,,Co by to było za miejsce? Gdzie chciałbyś teraz być? Co robić? Jakie lody jeść? Z jak wysokiej zjeżdżalni zjeżdżać?”. Pobycie w tym miejscu razem z dzieckiem, wyrażając podziw dla niego, że ,,świetnie daje sobie radę zjeżdżając, może spróbuje jeszcze raz?” sprawi, iż dziecko poczuje, że jego pragnienia i myśli są akceptowane i zrozumiałe przez rodzinę.

Jak zakończyć zabawę?

Po zakończeniu zabawy, należy zaplanować powrót do miejsca, w którym aktualnie rodzic z dzieckiem się znajdują. Wyobrażając sobie, że znów wsiadają na ten dywan, który przez chwilę opuścili, aby pobawić się na placu zabaw i zjeść deser. Wyjście z wyimaginowanego świata również wymaga pytań zachęcających do tworzenia wyobrażeń: ,,Jak wygląda powrót na magicznym dywanie? Czy lecą szybciej niż w pierwszą stronę czy wolniej? Co mijają po drodze?”. Punktem kulminacyjnym jest wylądowanie w pokoju i otworzenie oczu. Rozmowa o tym jaka była podróż i gdzie polecą następnym razem będzie najlepszą informacją zwrotną dla rodzica.

Dlaczego wykorzystywanie wyobraźni w zabawie jest ważne?

Wykorzystanie fantazji pomaga dzieciom wyrażać uczucia, pragnienia oraz myśli w bezpieczny sposób, a także pozwala na wspieranie siebie samego. W dużym stopniu łatwiej jest odnieść się do metafory swojego życia niż do rzeczywistości. Aby łatwiej dotrzeć do wewnętrznego świata młodej osoby możemy poprosić ją, aby wyobraziła sobie, że jest krzakiem róży. Dorosły stymuluje dziecko poprzez podawanie możliwości: ,,Czy jesteś mały, czy duży? Czy masz pąki, czy kwiaty w pełni rozwinięte? Jak one wyglądają? Jaki mają kolor? Czy masz liście? Jaki mają kształt? Czy masz korzenie? Jak głęboko sięgają? A może ich nie masz? Czy masz kolce? Czy rośniesz w doniczce, czy w ogrodzie? A może rośniesz w lesie? Co Cię otacza? Czy znajdują się tam inne krzaki róży? Czy jesteś sama? Są tam drzewa? Ptaki? Zwierzęta? Ludzie? Kto Cię podlewa? Czy pogoda Ci sprzyja?”. Po postawieniu kilku bezpośrednich pytań i wykreowaniu w umyśle dziecka wizerunku krzaku róży, ma ono możliwość przelania tego wyobrażenia na papier poprzez rysunek. Następnie może się zastanowić, czy dostrzega jakiekolwiek analogie między swoim życiem a tym, które sobie wyobraziło, stając się na chwilę krzakiem róży.

Jak w zabawie rozmawiać o emocjach dziecka?

Nawiązując rozmowę o uczuciach z dzieckiem zawsze warto wybrać motyw przewodni, który pomoże mu zobrazować, że w ciągu dnia może pojawić się wiele emocji. Pozwolenie na nazwanie i pobycie z daną emocją wpłynie na akceptację różnych uczuć. Emocje podstawowe takie jak radość, smutek, złość i strach są reakcją na pojawiające się myśli, zachowania czy sytuacje. Wykorzystując cztery kolory plasteliny odzwierciedlające wyżej wymienione emocje, możemy stworzyć motyw drzewa uczuć. Każdy z wybranych kolorów będzie symbolizował owoce na drzewie, czyli to co dziecko czuło w tym dniu. Rysując drzewo zaczynamy od korzeni, które pokażą co się zadziało przed pojawieniem się emocji. Aby ułatwić dziecku wgląd w odczuwane stany emocjonalne otoczmy je uwagą, wsparciem  i akceptacją w trakcie rozmowy o uczuciach i przyczynach ich pojawienia się. Obserwuje się, że ekspresja emocji dzieci jest szczególnie silna i  żywa. Natomiast samo mówienie  o uczuciach może sprawiać dziecku trudność. Nazwanie uczucia i opowiedzenie o tym, kiedy tak się czuło zaspokoi potrzebę akceptacji, pewności siebie, ale przede wszystkim wpłynie na pogłębienie relacji rodzicielskiej opartej na zaufaniu.

Jeśli dziecko posiada już rozwiniętą zdolność rozpoznawania emocji podstawowych istnieje możliwość interpretacji ekspresji emocjonalnej. Do zabawy zorientowanej na wizualne pokolorowanie swojego życia, można wykorzystać kolorowe drewniane patyczki – bierki. Każdy kolor należy połączyć z uczuciem, tworząc pary: żółty – radosny, niebieski – smutny, pomarańczowy – podekscytowany, czerwony – zły, czarny – wściekły, zielony – zazdrosny, brązowy – znudzony, biały – spokojny. Rodzic i dziecko naprzemiennie wyciągają bierki. Kiedy wyjmą bierkę prawidłowo w zależności od jej koloru muszą opisać sytuację, w której przeżywali uczucie związane z kolorem patyczka. Ważne, aby zarówno rodzice jak i dzieci nie unikali mówienia o uczuciach nieprzyjemnych, ale żeby akceptowali występowanie również takich emocji w swoim  życiu.

Podpowiedź

Kiedy dziecku trudno wyrażać własne myśli i uczucia, może spróbować uzewnętrznić je poprzez stworzenie przyjaciela. Na przkład kukiełki, z którym łatwiej będzie mu odgrywać sceny doświadczonych zdarzeń i dzielić się nimi z rodziną.  Samo tworzenie kukiełki jest efektem interakcji rodzica z dzieckiem. Rodzic wycina wzór z bawełnianego materiału i zszywa razem dwie części, a dziecko kredkami koloruje i wyraża nastrój na twarzy zabawki. Kukiełka może być pomocna zarówno w odgrywaniu codziennych sytuacji, jak i tych niecodziennych, trudnych, o których ciężko rozmawiać.

Powodzenia!

Bibiografia:

  1. Kaduson, H., Charles, S. (2015). Zabawa w psychoterapii. Sopot: GWP.


Aleksandra Soczumska

Powrót

Umów się na wizytę

Używamy plików cookie, aby zapewnić najlepszą jakość korzystania z Internetu. Wyrażając zgodę, zgadzasz się na używanie plików cookie zgodnie z naszą polityką plików cookie.

Close Popup
Privacy Settings saved!
Ustawienia prywatności

Gdy odwiedzasz dowolną stronę internetową, może ona przechowywać lub pobierać informacje w Twojej przeglądarce, głównie w postaci plików cookie. Kontroluj swoje osobiste usługi plików cookie tutaj.


Wydajnościowe pliki cookie
Chcielibyśmy ustawić pliki cookie Google Analytics, aby pomóc nam ulepszyć naszą stronę internetową poprzez zbieranie i raportowanie informacji o tym, jak z niej korzystasz. Cookies zbierają informacje w sposób, który nikogo bezpośrednio nie identyfikuje. Aby uzyskać więcej informacji na temat działania tych plików cookie, odwiedź naszą stronę Prywatność i pliki cookie.

Wykorzystanie plików cookie
Używamy niezbędnych plików cookie, aby nasza strona działała. Chcielibyśmy również ustawić opcjonalne pliki cookie dotyczące wydajności, aby pomóc nam je ulepszyć. Nie ustawimy opcjonalnych plików cookie, chyba że je włączysz. Korzystanie z tego narzędzia spowoduje ustawienie pliku cookie na Twoim urządzeniu, aby zapamiętać Twoje preferencje.

Niezbędne pliki cookie
Niezbędne pliki cookie zapewniają podstawowe funkcje, takie jak bezpieczeństwo, zarządzanie siecią i dostępność. Możesz je wyłączyć, zmieniając ustawienia przeglądarki, ale może to wpłynąć na działanie witryny.

Google Analytics
Google Analytics zapewniają analizę ruchu na stronie internetowej, umożliwiają optymalizację działań marketingowych oraz personalizację treści w celu lepszego dopasowania do potrzeb użytkowników.

Odrzuć wszystkie usługi
Save
Zaakceptuj wszystkie usługi