Alkohol w trakcie ciąży a rozwój dziecka

Wydawać by się mogło, że w obecnych czasach wiedza o niekorzystnych skutkach picia alkoholu podczas ciąży jest już wystarczająco rozpowszechniona. Nadal jednak jest to temat marginalizowany i wstydliwy – wiele kobiet nie wie, jakie dokładnie zmiany powoduje alkohol w organizmach ich dzieci, a często też taką problematykę wiąże się z rodzinami z tzw. marginesu społecznego. Pokutuje przekonanie, że lampka wina lub niewielka ilość alkoholu od czasu do czasu nie zaszkodzi, a wręcz uzasadnia się czasem jego spożywanie typowymi dla ciężarnych „zachciankami”. Warto więc być świadomym, szczególnie na etapie planowania rodziny, jak niebezpieczne dla rozwoju dziecka w okresie prenatalnym są nawet niewielkie ilości alkoholu. Co ciekawe, najwięcej diagnoz tzw. alkoholowego zespołu płodowego (FAS – Fetal Alcohol Syndrome) stwierdza się u dzieci matek pijących alkohol w początkowych stadiach ciąży, najczęściej wówczas, gdy nie były jeszcze świadome ciąży.

Negatywne działanie alkoholu na płód manifestuje się w różny sposób w zależności od momentu, w którym rozwijające się dziecko jest narażone na jego działanie. W pierwszym trymestrze polega na zaburzeniu przemieszczania się i organizacji komórek mózgu, mózg buduje się nieprawidłowo. W drugim trymestrze powoduje najwięcej klinicznych cech FAS, łącznie z dysmorfiami, czyli nieprawidłowościami w budowie fizycznej dziecka. ALE – jeśli kobieta piła alkohol wcześniej i przestała, najprawdopodobniej wystąpi uszkodzenie układu nerwowego, ale bez cech dysmorfii. W trzecim trymestrze na działanie alkoholu najbardziej narażony jest hipokamp – struktura mózgu odpowiadająca za funkcjonowanie pamięci.

Ciekawe badania pokazują, że dzieci, których matki podczas ciąży nadużywały alkoholu lub korzystały z niego w sposób szkodliwy (choć tutaj uwaga – każda ilość alkoholu w ciąży może spowodować negatywne skutki dla rozwoju układu nerwowego dziecka)na skutek działania alkoholu w życiu płodowym, przychodzą na świat „zestresowane” – bardziej pobudliwe, z większymi trudnościami w zakresie samoregulacji. Dlaczego tak się dzieje? Działanie alkoholu powoduje zaburzenie działania mechanizmów fizjologicznych związanych np. w wydzielaniem hormonów stresu. W tworzącym się organizmie dziecka alkohol powoduje syntezę i wydzielanie hormonów stresu, których działanie w tak niedojrzałym układzie nerwowym może skutkować degeneracją neuronalną, zmianami neurochemicznymi, dysfunkcjami mózgowymi.

Pełnoobjawowy zespół FAS rozpoznaje się, gdy poza potwierdzonym wywiadem w kierunku picia alkoholu w ciąży, stwierdza się u dziecka takie cechy jak zaburzenia wzrostu, nieprawidłowości w budowie twarzy (wspomniane dysmorfie), uszkodzenia mózgu, takie jak małogłowie, zmiany strukturalne i funkcjonalne. Niestety poza pełnoobjawowym FAS znacznie częściej mamy do czynienia z jego częściowymi odmianami, których nie możemy „zobaczyć” gołym okiem, a jedynie wnioskować o nich na podstawie zachowania i trudności, jakie prezentuje dziecko, wiedząc, że w którymś momencie ciąży miała miejsce ekspozycja na alkohol. Dzieci z FAS lub częściowymi jego odmianami prezentują całe spektrum trudności, między innymi dotyczą one występowania zaburzeń w rozwoju językowym, procesów integracji sensorycznej, motoryki. U dzieci tych rozpoznajemy deficyty w obszarze samokontroli, słabą kontrolę impulsów, nadpobudliwość, nadruchliwość, trudności adaptacyjne. Picie alkoholu w ciąży powoduje zmiany w działaniu ośrodkowego układu nerwowego, które na poziomie funkcjonowania poznawczego przejawiają się deficytami w rozwoju procesów uwagi, trudnościami w uczeniu się, słabym rozumieniem norm społecznych. Dzieci te prezentują zróżnicowany poziom intelektualny, od prawidłowego do niepełnosprawności intelektualnej.

Trudności dzieci z FAS związane z uszkodzeniami OUN nazywane są zaburzeniami pierwotnymi. Nie wszystkie dzieci będą prezentowały takie zaburzenia lub będą prezentowały je wybiórczo. Znacznie częściej u dzieci z FASD występują zaburzenia wtórne. Dotyczy to szczególnie dzieci, którym w odpowiednim czasie nie została udzielona odpowiednia pomoc. Najczęściej spotykanymi zaburzeniami wtórnymi są : problemy szkolne, wagary, problemy socjalizacyjne, zachowania niezgodne z prawem, nadużywanie alkoholu i innych substancji psychoaktywnych.

Pamiętajmy – w ciąży nie ma bezpiecznej dla dziecka ilości alkoholu. Nigdy nie ma pewności, w jakim momencie rozwoju dziecka wypity alkohol spowoduje negatywne konsekwencje dla Twojego dziecka.

Bibliografia:
1. Liszcz K. „Dziecko z FAS w szkole i w domu”.
2. Szumiłło – Jadczak T., Problemy dzieci z FASD – implikacje diagnozy. Podsumowanie 15 lat badań własnych nad problemem dzieci z FASD w Polsce.”
3. Szumiłło Jadczak T., Neuropsychologiczny profil dziecka z FASD-studium przypadku”


Magdalena Krzyżak

Powrót

Umów się na wizytę

Używamy plików cookie, aby zapewnić najlepszą jakość korzystania z Internetu. Wyrażając zgodę, zgadzasz się na używanie plików cookie zgodnie z naszą polityką plików cookie.

Close Popup
Privacy Settings saved!
Ustawienia prywatności

Gdy odwiedzasz dowolną stronę internetową, może ona przechowywać lub pobierać informacje w Twojej przeglądarce, głównie w postaci plików cookie. Kontroluj swoje osobiste usługi plików cookie tutaj.


Wydajnościowe pliki cookie
Chcielibyśmy ustawić pliki cookie Google Analytics, aby pomóc nam ulepszyć naszą stronę internetową poprzez zbieranie i raportowanie informacji o tym, jak z niej korzystasz. Cookies zbierają informacje w sposób, który nikogo bezpośrednio nie identyfikuje. Aby uzyskać więcej informacji na temat działania tych plików cookie, odwiedź naszą stronę Prywatność i pliki cookie.

Wykorzystanie plików cookie
Używamy niezbędnych plików cookie, aby nasza strona działała. Chcielibyśmy również ustawić opcjonalne pliki cookie dotyczące wydajności, aby pomóc nam je ulepszyć. Nie ustawimy opcjonalnych plików cookie, chyba że je włączysz. Korzystanie z tego narzędzia spowoduje ustawienie pliku cookie na Twoim urządzeniu, aby zapamiętać Twoje preferencje.

Niezbędne pliki cookie
Niezbędne pliki cookie zapewniają podstawowe funkcje, takie jak bezpieczeństwo, zarządzanie siecią i dostępność. Możesz je wyłączyć, zmieniając ustawienia przeglądarki, ale może to wpłynąć na działanie witryny.

Google Analytics
Google Analytics zapewniają analizę ruchu na stronie internetowej, umożliwiają optymalizację działań marketingowych oraz personalizację treści w celu lepszego dopasowania do potrzeb użytkowników.

Odrzuć wszystkie usługi
Save
Zaakceptuj wszystkie usługi